مصطفی اکبرزاده: پس از تحقیقاتی که در اوایل دهه 60 میلادی درباره شبکه های کامپیوتری صورت گرفت، در اواخر دهه؛ یعنی اول سپتامبر 1969 رسما تولد شبکه ای به نام اینترنت اعلام شد و پس از آن 27 سال قبل در چنین روزهایی تیمی تحت عنوان «برنز لی»که در سازمان اروپایی تحقیقات هسته ای مستقر بود پس از مدت ها تلاش موفق به ایجاد اولین وب سایت دنیا شد و نام این شبکه را تارنمای گسترده جهانی یا همان Word wide web که امروزه به صورت مخفف www گفته می شود، گذاشت.
دیری نپایید که این شبکه به مهمترین دستاورد بشر در زمینه به اشتراک گذاری اطلاعات بدل شد و به ماهیت خود یعنی همان گستردگی جهانی رسید.
در این میان دو سال بعد از راه اندازی اولین وب سایت دنیا و حدود بیست سال پس از متولد شدن اینترنت، ایران به این شبکه جهانی متصل شد.
امروزه اینترنت و سرویس های مربوط به آن تا حدی ملموس تر بوده، صرف نظر از سختی های اوایل راه برای شناساندن این شبکه جدید به مخاطبان با ظهور شبکه های اجتماعی مجازی، اینترنت و تمامی سرویس های زیرمجموعه آن با تحولاتی روبه رو شده است که به همین بهانه گفت وگویی با مهندس مرتضی امینی مقدم، مدیر مجموعه طراحی «وب زئوس» به عنوان کارشناس این رشته و کسی که از ابتدای شکل گیری وب سایت در ایران فعالیت داشته، ترتیب دادیم که در ادامه بخشی از آن را می خوانید:
*با توجه به هدف گذاری برای شیراز به عنوان قطب آی تی کشور تا چه حدی شیراز را در این راه موفق می دانید و آیا شیراز و استان فارس توانسته نقش بسزایی در صنعت آی تی داشته باشد؟
متاسفانه این نامگذاری فقط در کلام محقق شده است، درست است که این علم و توانایی در شیراز وجود دارد ولی در عمل قرارداد پروژه هایی که متعلق به همین شهر و استان است در شهرهای دیگر نوشته می شود و به انجام می رسد. در حقیقت اگر حمایت ارگان ها، اماکن بزرگ و زنجیره ای
که به این علم نیاز دارند بر شیراز و نیروهای بومی معطوف شود و به دنبال رفع نیازهای انفورماتیک خود در شیراز باشند می توان به قطب آی تی بودن و این عنوان معنی بخشید.
*اگر به رشته شما به عنوان کسب و کار نگاه کنیم شما این کسب و کار را امروزه چگونه ارزیابی می کنید؟
به حوزه کسب و کار این رشته می توان صفت خوب یا حتی خیلی خوب نسبت داد تا جایی که در مقایسه با سال های قبل ما کمتر نیاز به بازاریابی و معرفی حرفه خود داریم. به صورتی که ما به عنوان یک مرکز شناخته شده با یک پیشینه مشخص مورد انتخاب متقاضیان طراحی سایت قرار می گیریم، در کنار این آگاهی که امروز نسبت به این رشته ایجاد شده است ما با بحث برون سپاری هم مواجه هستیم که دلیل این برون سپاری های خارج از استان عدم اعتماد برخی نسبت به محیط استان و توانایی متخصصین بومی است.
*با توجه به فعالیت هایی که در مسیر قطب آی تی شدن از جمله ساختن برج آی تی در شیراز شد، دلایل عدم موفقیت در این زمینه را چه می دانید؟
تعداد شیرازی هایی که در شرکت های بزرگ اینترنتی، تیم های طراحی وب، شرکت های ارائه دهنده سرور و ... در سطح کشور فعالیت می کنند رقم چشم گیری است که نشان می دهد در شهر ما نیروی متخصص وجود داشته و دارد اما به علت استفاده نشدن از توانایی های آنها امروزه می بینیم که متاسفانه در شهرهای دیگر مشغول به کار هستند و شاید همین بی توجهی به تخصص در محیط عملی باعث محقق نشدن عنوان قطب آی تی برای شیراز شده باشد.
*در مورد کسب و کار خودتان در این 16 سال کمی توضیح دهید و اینکه روی کدام حوزه در علم آی تی فارس تمرکز بیشتری داشته اید؟
شروع کار شرکت زئوس بر می گردد به سال 80، آن زمان پدیده اینترنت و به ویژه سایت نه تنها پدیده ای نا شناخته بود؛ بلکه ما در شیراز با این مشکل هم مواجه بودیم که باید بعد از پایتخت منتظر همه گیر شدن اینترنت و سایت می شدیم. به همین خاطر ما فعالیت حرفه ای خودمان را در تهران آغاز کردیم. با اینکه پروژه های خوب و بزرگی در تهران انجام دادیم، اما هنوز هم زمان و هزینه زیادی برای معرفی این صنعت نیاز بود.
به همین دلیل تا مدت ها بخشی از فعالیت ما مربوط به حواشی اینترنت می شد. برای مثال ایمیل سرویس شناخته شده تری بود اما افراد توانایی لازم برای راه انداری و استفاده از تمامی امکانات آنر ا نداشتند و حتی برخی اوقات طراحانی که از نظر فنی دانش کافی نداشتند پس از طراحی برای بارگذاری و حرفه ای تر کردن کارشان به ما مراجعه
می کردند.
پس از آن دوره کوتاه در تهران دفتر شرکت را به شیراز انتقال دادیم که دفتری کوچک در خیابان زرگری بود. با تلاش های فراوان در زمینه معرفی این کسب و کار و بهتر بگویم این علم بالاخره شرکت در شیراز به بازدهی رسید. اولین گام ما برای شناساندن حرفه خود به مخاطب شرکت در نمایشگاه ها بود که افراد با دیدن کسب و کار ما و توضیحاتی که به صورت رو در رو به آنها می دادیم راغب می شدند و مراجعات بعدی را در پی داشت. اما چون هنوز به عنوان درآمد قطعی نمی توانستیم به بحث وب نگاه کنیم آموزش نیز کمک بسزایی به ما می کرد تا هم بتوانیم برای ادامه راه درآمدی کسب کنیم و هم در عمومی تر شدن این دانش نقشی ایفا کنیم.
به جز فعالیت در بخش آموزش شرکت به صورت همزمان در دانشگاه نیز تدریس می کردم تا بتوانیم درآمد حاصل از آن را برای پیشبرد اهداف خود به کمک گیریم.
در این میان شرکت با فراز و فرودهای متعددی همراه بود و در همین راستا چندین بار دفتر شرکت به مکان های بزرگتری انتقال یافت در بین آنها می توان به دفتر خیابان ملاصدرا اشاره کرد که نقطه اوجی برای مجموعه به حساب می آمد و به این دلیل که موفق به کسب مقام در جشنواره الگوهای برتر شده بودیم مجوز آموزشگاه نیز رسما به ما اعطا شد و توانستیم به صورت مستمر هنرجو و دانشجو بپذیریم؛ چه در بحث طراحی وب و برنامه نویسی؛ چه در بحث های درسی و تئوری تر برای دانشجویان و حتی متقاضیان شرکت در کنکورها.
*همانطور که اشاره کردید در این میان فراز و فرودهای متعددی برای شما و مجموعه تحت مدیریت تان رخ داد، کمی بیشتر از این فرآیند برای مان شرح دهید و اینکه آیا جمله هر شکست مقدمه پیروزی است در مورد شما صدق می کند؟
مطمئنا هر کاری و خصوصا کارهایی که در زمانی جدید به شمار می آیند با فراز و فرودهایی همراه است. ما هم از این قاعده مستثنی نبودیم و علاوه بر روزهای خوب و بدی که پشت سرگذاشتیم بعد از آن نقطه اوج که چندی قبل توضیح دادم یک روز صبح پاییزی با تماس یکی از دانشجویان متوجه شدیم که شرکت مورد سرقت قرار گرفته و از کل مجموعه فقط ساختمان اجاره ای آن باقی مانده است. پس از آن برخلاف نظر همه اطرافیانم من باز دست از این حرفه برنداشتم و چون هنوز قرارداد داشتیم و با توجه به وسعت اش تجهیز دوباره آنجا هزینه بر
بود، یک مکان کوچکتر در نزدیکی مکان پیشین اجاره کردم و همزمان اجاره هر دو را ازمحل درآمدهای حق التدریسم پرداخت می کردم؛ علاوه بر این بدهی هایی هم که با به سرقت رفتن لوازم برایم پیش آمده بود را نیز به دوش می کشیدم.
*آیا بهتر نبود مانند خیلی از افراد آن زمان با دانشی که داشتید برای افراد دیگر کار می کردید یا به استخدام دستگاهی در
می آمدید؟
در همین برهه پیشنهاداتی برای تصدی برخی مشاغل به من می شد و حتی قبل از همه اینها من برای مدت کمی کارمند یکی از ادارات دولتی بودم ولی همیشه به این اعتقاد داشتم که همه انسان های بزرگ دنیا هیچگاه کارمند کسی نبوده اند و همیشه با ایده و خلاقیت خود صاحب همه چیز شده اند؛ چه از نظر مالی و چه جایگاه و .... . اما من با اینکه ادامه دادن راه هزینه سنگینی برایم داشت هیچگاه ناامید نشدم و از همه توانم برای رسیدن به هدف استفاده کردم.
بخش های دیگر در راستای طراحی وب بوده یا در قسمت های دیگر علم آی تی فعالیت می کنند؟
بیینید در گذشته مراجعین ما تنها و تنها از ما یک سایت می خواستند که ما در این 16 سال بیش از 2000 سایت راه اندازی کرده و به مشتریان تحویل داده ایم اما بحث های حرفه ای تری وجود دارد که خود دلیل عدم موفقیت برخی سایت هایی ست که اشاره کردم. اگر دقیق تر
بخواهم این بحث را عنوان کنم، باید بگویم که قبلا سایت و راه اندازی آن سخت ترین بخش برای یک مشتری بود که ما آن را انجام می دادیم اما امروزه بحث گوگل و CEO، بحث تولید محتوا، و در یک جمله بحث بقای سایت و مفید بودن در میان میلیون ها سایت مطرح است.
چنانچه می بینیم صدها و شاید هزاران فروشگاه اینترنتی در ایران وجود دارد اما چه تعداد از آنها موفق به پیشرفت و بازدهی شده اند؟
این همان مطلبی است که ما را برآن داشت تا بخش های جدیدی تحت عنوان مشاوره کسب و کار در شرکت توسعه فناوری اطلاعات برای کسب و کارهای مجازی و شرکت توسعه مدیریت برای کسب و کارهای فیزیکی راه اندازی کنیم.
*کمی در مورد بخش کسب و کار مجازی توضیح دهید
برای راه اندازی یک کسب و کار به صورت سنتی با توجه به هزینه های
سرقفلی، اجاره و ... با وسط گذاشتن مبالغ سنگین شاید پس از یک سال یا بیشتر به بازدهی برسیم یا به قول قدیمی ها چوب خوری بیشتری دارد. ولی ما می گوییم در کسب و کار مجازی درست و بجا از زمان طرح ایده تا بازدهی شاید به یک ماه هم نکشد. این مسئله مشعل روشنی بوده اما بحث ما بحث مرحله بعد از راه اندازی کسب و کار اینترنتی است. دلیل شکست خیلی از استارت آپ ها همین بوده، قرار نیست تنها و تنها با یک ایده خوب حتما به نتیجه مطلوب برسیم، ایده خود بخشی از کار است که منجر به همان استارت آپ شده. حال بقا و دوام موفقیت برای ما مهم است، که امروزه ما بخش مهمی از فعالیت های مان معطوف به همین است که با مشاوره دادن به صاحبان مشاغل اینترنتی از بررسی طرح ها و پیشنهادات گرفته تا نحوه برخورد با مشتریان مجازی، نحوه مدیریت شغلی و به طور خلاصه از صفر تا صد کار افراد و آنها را به سوی کسب و کار ایمن
و پر رونق تر سوق می دهیم.
مثلا شاید بحث تاکسی های اینترنتی به ذهن هر شخصی می رسید، اما آیا تمام آنها تبدیل به نرم افزار تاکسی آنلاین شد؟ یا آیا تمام
نرم افزارهایی که در این زمینه تولید شدند به موفقیت رسیدند؟
همانطور که می بینید نرم افزار های موفق این زمینه دارای قابلیت هایی اند که مشخصا رد پای چندین مشاور در بخش های مالی، رضایت مشتری، بازاریابی و... در آنها به چشم می خورد.
*همانطور که پیش تر اشاره کردید چندین بار دفتر شرکت به مکان های بزرگتری انتقال یافت، آیا این موضوع خود باعث افت کار و ریزش مشتریان شما نمی شود، خصوصا که بخش های دیگری به مجموعه اضافه شده اند؟
قطعا همینطور است و ما امروز هم که برای پنجمین سال متوالی در مکان فعلی شرکت هستیم با کمبود فضا مواجه ایم اما به همان دلیلی که اشاره کردید عملا تغییر مکان امکان پذیر نیست و ما برای جلوگیری از این ریزش و افت در همین مکان ماندگار شدیم و در مقابل زیرمجموعه هایی را در مکان های دیگری افتتاح کرده ایم که به صورت موازی و در کنار هم کار می کنند.
تلفیق این چند شرکت با هم چه نتیجه ای را عاید مجموعه زئوس کرده است؟
ما با تلفیق این شرکت ها توانسته ایم در مدتی کوتاه، به موفقیت بیشتری دست پیدا کنیم. امروز اگر شما برای راه اندازی یک سایت میوه فروشی آنلاین به ما مراجعه کنید ما تمامی جوانب کار را در نظر
می گیریم. از دانش شما در این زمینه گرفته تا آنالیز بازارهای هدف که بعضا در میان راه مشاورین ما نظر سفارش دهنده را کاملا تغییر داده و پس از چند ماه مشخص می شود که اگر همان ایده اولیه میوه فروشی آنلاین پیاده سازی شده بود با شکست مواجه می شد. ما با راه اندازی و تلفیق این شرکت ها توانسته ایم ضریب شکست و خطای کسب و کار های
اینترنتی را تا حد قابل توجهی کاهش دهیم.
متاسفانه امروز اکثر افراد از کسب و کارهای اینترنتی فقط الگوبرداری از سایت های موفق را در نظر می گیرند در صورتی که آن سایت موفق با دانش و آگاهی کامل شروع به کار کرده و ادامه راه را می رود.
در شرکت توسعه فناوری اطلاعات پردیس اگر شخصی پولی برای راه اندازی یک کسب و کار دارد ما با خدمات مشاوره ای خود و در نظر گرفتن امکانات می گوییم که با این هزینه چه کاری بهتر است، چه جامعه ای
جامعه هدف آنهاست، نیروهایی را که بعدا قرار است به عنوان کارمند باشند را آموزش می دهیم و تا آخر راه در کنار آنها هستیم.
*به نظر شما با متنوع تر شدن فضای مجازی و ورود اپلیکیشن ها و شبکه های مجازی چشم انداز این بحث را چگونه ارزیابی می کنید؟
بله نسبت به 16 سال پیش که ما شروع به کار کردیم، امروزه دانش مردم بیشتر شده و اکثر اشخاص که به ما مراجعه می کنند آشنایی کافی با سایت، نرم افزار، اپلیکیشن و ... دارند جالب است که امروزه اشتیاق مشتریان ما نسیت به App خیلی بیشتر از سایت است، اما در حقیقت اپلیکیشن نمی تواند جایگزینی برای سایت باشد. به عنوان کسی که هم با دید علمی هم با دید تجاری به این قضیه نگاه می کنم می توانم بگویم که App برای مشاغل تنها جنبه تزئینی دارد. بگذارید مثالی بزنم: آیا شما امروز غیر از تعداد محدودی اپلیکیشن کاربردی که واقعا مورد نیازتان است آیا مثلا اپلیکیشن سوپرمارکت محله تان را دارید؟ یا مثلا نرم افزار شرکت زئوس را روی گوشی تان دارید ؟ ولی ممکن است بارها به سایت ما مراجعه کرده باشید و قیمت ها را چک کرده باشید.
به عنوان صاحب یک شغل اگر یک سایت اطلاع رسانی داشته باشید و به مشتریتان بگویید این سایت ماست برای دیدن نمونه کارها و اطلاعات بیشتر به سایت ما مراجعه کنید احتمال اینکه مشتری شما سری به سایت بزند بالا است ولی اگر به او بگویید از اپلیکیشن ما استفاده کنید تعداد خیلی کمی از آنها ممکن است بروند در اپلیکیشن های دانلود شما را جست وجو کرده و آن را نصب کنند و این موضوع هم هست که پس از اینکه تحقیقات شان در مورد خریدی که می خواهند کنند تمام شد و اطلاعات لازم را کسب کردند اپلیکیشن شما را پاک می کنند.
تنها و تنها در صورتی یک اپ موفق است که خدماتی را ارائه دهد که به صورت دائم برای شما کاربرد داشته باشد یعنی شما آن را یکبار نصب کنید و بقیه دفعات به راحتی خدمتی را که می خواهید دریافت کنید. پس این قضیه که هر کس تصمیم به راه اندازی یک سایت گرفت در نگاه اول بگوید خوب اپ راه اندازی می کنیم نگاهی اشتباه است.
در صورتی مشاغل کوچک می توانند از یک اپ استفاده مفید کنند که زیر مجموعه یک اپ بزرگتر باشند. مثلا کسی از اپ یک رستوران در محله شما استفاده نمی کند اما ممکن است از یک اپ که تمامی رستوران ها را در خود جای داده همه استفاده کنند.
*در پایان سپهر کلان آی تی را چگونه می بینید؟
اگر گذشته تا امروز وب را بررسی کنیم یک نکته قابل پیش بینی وجود دارد که در آینده همه چیز در گوگل خلاصه می شود. امروز حتی بسیاری از خریدهای فیزیکی از سرچ در گوگل سرچشمه می گیرد. شما هیچ وقت برای تحقیق در مورد خرید دوربین نمی روید از صاحب مغازه ها سؤال کنید ولی می روید در گوگل سرچ می کنید، چندین دوربین را مقایسه می کنید، نظر متخصصین را می خوانید و بعد راهی بازار
می شوید.
بحث جدیدی که در حال توسعه یافتن است پول های مجازی و خریدهای اعتباری این چنینی در اینترنت است. یکی از ارائه دهندگان این نوع پول ادعا کرده است که تا سال 2020 پول رایج دنیا می شود. حتی بسیاری از فروشگاه های بزرگ اینترنتی مثل آمازون این نوع پول را به رسمیت شناخته و در معاملات خود آن را می پذیرند.
در آخر لازم است که بگویم در بحث آی تی و اینترنت با تمام این امکانات و ساده سازی های پیش آمده در گذشته که مطمئنا در آینده هم بیشتر می شود احساس خطرهایی هم نیز وجود دارد. امروزه برخی بازی های اینترنتی وجود دارد که افراد در یک محیط مجازی زندگی
می کنند. در آن کار می کنند با همان پول مجازی خانه می خرند، ازدواج می کنند، و یک زندگی دوم یا بهتر بگویم شخصیت دوم دارند که مخل زندگی واقعی آنها می شود.
در پایان امیدوارم استفاده از تمامی تکنولوژی ها به اندازه و در حد بهتر شدن زندگی باشد و ما هم بتوانیم به عنوان عضو کوچکی از جامعه آی تی نقش خود را درست ایفا کرده و با همکاری شرکت ها، ارگان ها و حمایت همه جانبه آنها متخصصین بومی خودمان را به کار گیریم و روزی واقعا عنوان قطب آی تی ایران را کسب کنیم.